Labaratuar içersinde kabuk üzerinden erişim, dosya yapıları, dizinlere erişim, Temel komutlara giriş ve filtreleme komutlarından bahsedeceğiz. Ayrıca küçük bir test ile konular ile ilgili bilginizi sınayabileceksiniz.

Bölüm içersinde aşağıdaki konular işlenecektir:

Labaratuar Kullanım İpuçları

Eğitim içersinde, komut satırı bilgileri aşağıdaki üç farklı şekilde belirtilmiştir.

  1. buradaki gibi görünen komut betimleri şeklinde gösterilmler daha çok örnekler ve yazılması gereken komutları tanımlamak için kullanılır.

  2. Aşağıdaki gibi kutu içersinde gördüğünüz kodlar üzerine tıkladığınızda, kopyala yapıştır yapmanıza gerek kalmadan terminal içersinde çalıştırılacaktır: 
    uname -a
  3. Aşağıda gördüğünüz gibi bir pencere içersinde yazılmış olan kod betimleri sizin klavyeden yazmanız gereken kod betimleridir. Genellikle benzersiz bir ID veya başka bir değişken girmeniz gerekiyordur. Buradaki benzersiz veri eğitim sırasında kullandığınız ortam içersinden bulunabilir. <> içersinde bulunan maddeler sizin değiştirmeniz gereken verinin yerini göstermektedir. 
    hostnamectl set <sunucu adı>

7. Dosya (metin dosyası - txt) işleme komutları

(cut, paste, expand, unexpand, join, split, sort, tr, uniq, wc, nl, grep)

cut - Kes

Kesme(cut) komutu özellikle script yazarken çok kullanışlıdır, çıktılardan istediğiniz ayıraçlara göre verileri bölebilirsiniz.

Kesme komutu, giriş satırlarının bölümlerini çıkarır ve bunları standart çıktıda görüntüler. Giriş satırlarından nelerin kesileceğini birkaç yolla belirtebilirsiniz:

Byte vererek: -b veya --bytes= seçeneği ile girdiden belirtilen bayt listesini dosyadan keserler.

Karaktere Göre: -c veya --characters= seçeneği ile belirtilen listeyi keser. giriş dosyasındaki karakterler. Uygulamada, bu yöntem ve bayt yöntemi genellikle aynı sonuçları üretir.

Alana Göre -f veya --fields= seçeneği ile belirtilen alan girdi dosyasından kesilir. Varsayılan değer olarak alanlar satır içersinde sekmeyle ayrılmış olarak kabul edilir. Ancak sınırlayıcı karakteri -d, --delim= veya --delimiter= seçeneğiyle değiştirebilirsiniz.

burada char, istediğiniz karakterdir alanları sınırlandırmak için kullanılır. CSV dosyasında , veya ; kullanılması gibi.

burada yapacağımız çalışmalar için bir metin dosyası(txt) oluşturmamız gerekiyor, aşağıdaki satırı çalıştırarak /tmp dizini altında bu dosyayı oluşturabilirsiniz.

cat >> /tmp/sirasiz.txt <<EOL
1 Remzi
8 remzi
3 guray
2 necmi
10 tuncay
4 tumay
7 remzi
6 necati
9 guray
5 tuncay 
EOL

Örnek olarak dosyamızda boşluk karakterine göre ayrım yapalım ve ilk sütunu sıralayalım

cd /tmp
cut -d ' ' -f 1 sirasiz.txt

şimdide aynı dosyadaki sadece isimleri sıralayalım

cut -d ' ' -f 2 sirasiz.txt

Gördüğünüz gibi buradaki -d ' ' boşluk delimeter tanımı ile boşluğa göre böl diyoruz sonrasında -f1 veya -f 2 ile istediğimiz yerden dosyayı ayırıyoruz.

expand ve unexpand

expand Sekmeleri Boşluklara Dönüştürme (tab to space)

Bazen metin dosyaları sekmeler içerir, ancak dosyaları işlemesi gereken programlar sekmelerle iyi başa çıkmaz; veya belki de bir düzenleyicide, sekme için dosyayı oluşturan düzenleyiciden farklı miktarda yatay alan kullanan bir metin dosyasını düzenlemek istersiniz. Bu gibi durumlarda, sekmeleri boşluklara dönüştürmek isteyebilirsiniz. Genişletme komutu bunu yapar. Varsayılan olarak, genişletme, her sekiz karakterde bir sekme durağı olduğunu varsayar.

unexpand boşlukları sekmelere dönüştürme (space to tab)

Genişletilmemiş Boşlukları Sekmelere Dönüştürme Genişletme komutu, genişletmenin mantıksal tersidir; birden çok boşluğu sekmelere dönüştürür. Bu, birçok boşluk içeren dosyaların boyutunu sıkıştırmaya yardımcı olabilir ve bir dosya, belirli konumlarda sekmeler bekleyen bir yardımcı program tarafından işlenecekse yardımcı olabilir.
Expand gibi, unexpand, sekme aralığını her num karakterde bir olacak şekilde ayarlayan -t num veya –tabs = num seçeneğini kabul eder. Bu seçeneği atlarsanız, genişletme, her sekiz karakterde bir sekme durağı olduğunu varsayar.

join birleştir

Birleştirme komutu, dosyalar içindeki belirli alanların içeriklerini eşleştirerek iki dosyayı birleştirir. Alanlar tipik olarak bir satırdaki boşlukla ayrılmış girişlerdir, ancak -t karakter seçeneğiyle alan ayırıcı olarak başka bir karakter belirtebilirsiniz, burada char kullanmak istediğiniz karakterdir. -İ seçeneğini kullanarak karşılaştırma gerçekleştirirken join işleminin durumu yok saymasına neden olabilirsiniz.

Aşağıdaki isimlerin olduğu 1.txt isimli bir dosyamız olsun

1 Remzi
2 remzi
3 guray
4 necmi
5 tuncay
6 tumay
7 remzi
8 necati
9 guray
10 tuncay

Aşağıdaki verilerin olduğu 2.txt isimli bir başka dosyamız olsun

1 99
2 77
3 66
4 35
5 72
6 46
7 92
8 29
9 19
10 48

Aşağıdaki komut ile /tmp klasöründe bu dosyaları oluşturabilirsiniz

cat >> /tmp/1.txt <<EOL
1 Remzi
2 remzi
3 guray
4 necmi
5 tuncay
6 tumay
7 remzi
8 necati
9 guray
10 tuncay 
EOL
cat >> /tmp/2.txt <<EOL
1 99
2 77
3 66
4 35
5 72
6 46
7 92
8 29
9 19
10 48
EOL

SQL bilen arkadaşlarımız için buradaki birleştirme işlemi çok anlamlı olacaktır, önce her iki dosyayı görelim ve sonrasında birleşimlerini yeni bir dosyaya yazalım, yeni dosyamızın adı 3.txt olsun.

1.txt dosya çıktısı aşağıdaki gibi

cat /tmp/1.txt

2.txt dosya çıktısı aşağıdaki gibi

cat /tmp/2.txt

3.Her iki dosyanın birleşimi aşağıdaki gibi 3.txt yazılır

join /tmp/1.txt /tmp/2.txt > /tmp/3.txt

4.Her iki dosyanın birleşimini stdout üzerinden ekrana yazmak icin

join /tmp/1.txt /tmp/2.txt

Burada dosyaların her satırdaki sayıları index olarak aldıklarını unutmayalım, en soldaki sayı sütunu farklı olursa o satırlar birleşmeyecektir.

paste - Yapıştır

ismindende anlaşılacağı gibi, satır satır ilk dosyanın üzerine ekleme yapılır.

önceki örnekten gidecek olursak,

paste /tmp/1.txt /tmp/2.txt

Gördüğünüz gibi birinci dosyanın her satırına ikinci dosyanın aynı satırı eklenir. Bu çıktıyı dosyaya yazarak yeni bir dosya oluşturabilirsiniz.

split - metin dosyasını parçalara böl

Bölme(split) komutu bir dosyayı iki veya daha fazla dosyaya bölebilir. Bu bölümde açıklanan metin işleme komutlarının çoğundan farklı olarak, bu komut bir çıktı dosya adı - veya daha doğrusu, alfabetik bir kod eklenmiş bir çıktı dosya adı öneki girmenizi gerektirir. Normalde, tek tek dosyaların ne kadar büyük olmasını istediğinizi de belirtmelisiniz:

Baytlarla Böl: -b veya --bytes=boyut parametresi ile kullanılır, girdi dosyasını verilen bayt parçalarına böler. Bu seçenek, dikkat edilmezsse dosyayı Orta Satır’a bölme sonucuna neden olabilir.
Satır Boyutlu Parçalarda Baytlara Göre Böl: Bir dosyayı, -C veya --line-bytes=size seçeneğini kullanarak bölebilirsiniz. dosyalar arasında satırları bölmeden belirtilen boyuttan büyük olmayan dosyalara bölebilirsiniz. (Satır uzunluğu boyuttan büyükse, satırlar yine de dosyalar arasında bölünecektir.)
Satır Sayısına Göre Böl: -l veya --lines= satır sayısına göre bölme. Dosyayı belirtilen satır sayısından fazla olmayan parçalara böler.

her iki satır için ayrı bir dosya yaratması için aşağıdaki komutu verebiliriz.

cd /tmp
split -l 2 sirasiz.txt ikili-

bu sayede ikili-aa … şeklinde 5 tane dosya oluşacaktır. her bir dosyanın içinde sadece iki satır bulunur.

Çok büyük dosyalar ile uğralırken onları bazen parçalara bölmek istersiniz, bu durumlar için vazgeçilmez bir komuttur.

Herhangi bir varsayılan belirtmezseniz (ikili- yazmazssanız), sonuç, x (xaa, xab vb.) İle başlayan adlarla bölünür. Ayırıcı bir bilgi vermezsseniz (-l 2 yazmassanız) 1000 satırlık parçalara bölünmüş çıktı dosyaları oluşur. Bir giriş dosya adı belirtmezseniz, bölme (stdin) standart girişi kullanır.

sort - sırala

Bazen sıralamak istediğiniz bir çıktı dosyası oluşturursunuz. Dosyanızı sıralayabilmek için, sort (sıralama) isimli bir komutu kullanabilirsiniz.
Bu komut, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde sıralama yapabilir:

Büyük/Küçük Harf Yoksay: Normalde, sıralamayı ASCII değerine göre sıralayın, bu da büyük ve küçük harfleri birbirinden ayırır. -F veya –ignore-case seçeneği sıralamanın büyük / küçük harf kullanımını göz ardı etmesine neden olur.
Ay Sıralama -M veya –month-sort seçeneği: programın üç harfli ay kısaltmasına göre (JAN’dan DEC’e) sıralama yapmasına neden olur.
Sayısal Sıralama: -n veya –numeric-sort seçeneğini kullanarak sayıya göre sıralayabilirsiniz.
Ters Sıralama Düzeni: -r veya –reverse seçeneği ters sırada sıralar.
Sırala Alanı vererek sıralama: Varsayılan, sıralama alanı olarak ilk alanı kullanmaktır. -k veya --key=alan seçeneği ile başka bir alan belirtebilirsiniz. (Alan, birden çok alana göre sıralamak için virgülle ayrılmış iki numaralı alan olabilir.)

cat >> /tmp/sirasiz.txt <<EOL
1 Remzi
8 remzi
3 guray
2 necmi
10 tuncay
4 tumay
7 remzi
6 necati
9 guray
5 tuncay 
EOL

/tmp/sirasiz.txt dosyasını sıralayalım

sort /tmp/sirasiz.txt

gözümüze bir terslik çarptı değilmi, varsayılan olarak metin bilgisine göre sıraladığı için 10 değerini ilk olarak yukarıda getirdi, sayısal değerlere göre sıralayabilmek için sort komutunu -n parametresi ile çalıştırmalıyız.

sort /tmp/sirasiz.txt -n

aynı sıralamayı isimlere göre yapmak için ise -k alanı vermeliyiz, bu durumda aşağıdaki komut geçerli olur.

sort /tmp/sirasiz.txt -k2

gördüğünüz gibi, çıktımız isimlere göre sıralandı.

sort komutu Linux üzerinde birçok farklı yerde işinize yarayacaktır, mutlaka anlamanızı tavsiye ederim, ls komutu veya find komutu ile birleştirip yapabileceklerinizi düşünün lütfen.!!

tr transform - dönüştür

Tr komutu, tek tek karakterleri standart girdiden değiştirir. Kullanım şekli:

tr [seçenekler] KUME1 [KUME2]

Bir grupta (KUME1) değiştirilmesini istediğiniz karakterleri ve ikinci grup (KUME2) olarak değiştirilmesini istediğiniz karakterleri belirtirsiniz. KUME1’deki her karakter, KUME2’deki eşdeğer konumdaki bir karakterle değiştirilir.

İşte Listeleme kullanan bir örnek

cd /tmp
cat sirasiz.txt
tr gizn 912 <sirasiz.txt

Gördüğünüz gibi g, i ve z harfleri için sırasıyla 9,1 ve 2 karakterlerine dönüştü. Burada n için yine 2 karakteri ile değişiklik olduğunu gözlemleyebiliriz.

Tr komutu, bu örnekteki giriş yeniden yönlendirmesinin (<) nedeni olan standart girişe(stdin) dayanır. Metin dosyasını komut tarafından okutmanın tek yolu budur.

uniq unique - benzersiz olan satırları gösterir

isminden de anlaşılacağı gibi unique (benzersiz) demektir. Yenilenen satırları kaldırır. Benzer olan satırları eler ve sadece 1 defa gösterir. SQL biliyorsanız, “Select distinct” şeklinde yazmış olduğunuz query ler ile aynı anlamdadır. Sort ile beraber kullanmanız gerekir, böylece önce dosya içeriğini sıralamış olursunuz.

Örnekler için kullandığımız dosyamız ile devam edelim.

cut -d ' ' -f2 sirasiz.txt |sort|uniq

Gördüğünüz gibi sirasiz.txt dosyası içindeki önce cut ile boşluktan sonraki isimleri aldık, sonrasında isim bilgilerini sort ile küçükten büyüğe doğru sıraladık. uniq komutu ile tekrarlanan satırları sildik, böylece dısyamızdaki tekrarlı isimler kalktı ve sadece 7 satır isim geldi.

wc kelime say

wc (word count) yani kelime sayımı anlamına gelir, genelde bir dosyadaki satır sayısı veya stdout içinde üretilmiş bir satır sayısını bulmanıza yarar. buluncuğunuz klasörde kaç dosya olduğunu bulmak için kullanabilirsiniz

ls -1 |wc -l
YENISATIRSAYISI KELİME SAYISI BYTE SAYISI şeklinde 3 rakam çıktı olarak gelir.

biraz önce yazdığımız komuttaki satır sayılarını kıyaslayabiliriz.

önce sirasiz.txt dosyasındaki toplam satır sayısını görelim

wc sirasiz.txt

şimdide tekrarlanan satırların çıkarıldığında kaç satır olduğunu görelim -l çıktıları sadece yeni satır sayısı ile sınırlandırır

cut -d ' ' -f2 sirasiz.txt |sort|uniq |wc -l

nl number lines - satırlara sayı ver

Bu komutla bir dosyanın satırlarını numaralandırabilirsiniz. Kedi satırı numaralandırma seçenekleri sınırlıdır, bu nedenle karmaşık satır numaralandırma yapmanız gerekiyorsa, nl kullanabileceğiniz en kolay araçtır.
En basit haliyle, cat -b’nin ulaştığı aynı hedefi gerçekleştirmek için tek başına nl’yi kullanabilirsiniz.

nl sirasiz.txt

gördüğünüz gibi en sol sütunda sıralı bir şekilde satırlara sayı eklendi. Özellikle çıktınıza index oluşturmak isterseniz çok kullanışlıdır.

grep - genel filtreleme

Linux işletim sisteminde en fazla kullanılan ilk 3 komuttan biridir (ls,grep,cd). istediğiniz bir karakteri veya kelimeyi aramanıza yarar. Arama yapacağınız veri kaynağı bir dosya olabilir veya Stdout alınan bir veri olabilir.

Grep komutu son derece kullanışlıdır. Belirli bir dizeyi içeren dosyaları arar ve dosyanın adını ve (bir metin dosyasıysa) bu dizge için bir bağlam satırı döndürür. temel grep sözdizimi aşağıdaki gibidir:

grep [seçenekler] regexp [dosyalar]

Regexp, az önce açıklandığı gibi normal bir ifadedir. Grep komutu çok sayıda seçeneği destekler. Yaygın seçeneklerden bazıları, programın dosyaları arama şeklini değiştirmenize olanak tanır:

Eşleşen Satırları Sayma Bağlam çizgilerini görüntülemek yerine, -c veya --count seçeneğini kullanırsanız grep, belirtilen desenle eşleşen satır sayısını görüntüler.

Bir Kalıp Girdi Dosyası Belirtin -f veya --file= seçeneği ile, bu sayede aranan kalıp girdisini komut satırı yerine belirtilen dosyadan alır.

Büyük / Küçük Harf Yoksay -i veya –ignore-case seçeneğini kullanarak, varsayılan büyük/küçük harfe duyarlı arama yerine büyük/küçük harfe duyarlı olmayan bir arama yapar.

Recursive Arama -r veya –recursive seçeneği ile belirtilen dizinde ve tüm alt dizinler içersinde bu aramayı yapar. Yerine rgrep kullanabilirsiniz.

Genişletilmiş Grep komutu varsayılan olarak aranan ifadeyi normal ifade olarak yorumlar ve arar. Genişletilmiş ifade kullanmak için -E veya --extended-regexp seçeneğini kullanmanız gerekir. Alternatif olarak, grep yerine egrep’i kullanabilirsiniz.

Örnek olarak /etc dizini altında içersinde user geçen dosyaları görmek istersek aşağıdaki komut ile bunu sağlayabiliriz. -r recursive, yani alt dizinlerde de ara demektir.

grep user /etc -R

regexp anlamak için örnek dosyamızı kullanarak bir arama yapalım.

necmi veya tumay isimlerini arayalım önce

grep -E -i -w 'necmi|tumay' /tmp/sirasiz.txt

ilk harfi küçük veya büyük Remzi ismindeki herkesi arayalım

grep '[rR]emzi' /tmp/sirasiz.txt

etc klasöründeki tüm IP’leri aramak için ağağıdaki komutu yazabilirsiniz.

egrep '[[:digit:]]{1,3}\.[[:digit:]]{1,3}\.[[:digit:]]{1,3}\.[[:digit:]]{1,3}' /etc -r

Dosyalar içinde arama yapmak gibi kurulu programlar arasında bir program örn.” lib” aramak için

debian/Ubuntu:

dpkg -l | grep lib

Centos/Redhat:

rpm -qa | grep lib

Yazdığınız yazılım içindeki # ile yazılmış olan commentlerden arındırmak için

grep –v “#”  /srv/data01/live/app01/myapp.php

Klasörler içinde arama yapıp dosyalar rafine edilebilir, örnek olarak ‘docx’ dosyalar içersinde ‘notlar’ isminde bir dosya arıyor olalım fakat dosya adı içinde ‘okul’ kelimesi bulunmasın.

find . –name “*.docx” grep –i notlar grep –vi “okul”

sistemde bir hata oldu ve aldığınız hatadan önceki satırlarla birlikte çıktıyı görmek istiyorsunuz

-B Before anlamına gelir ve önceki 4 satırla birlikte çıktıyı gösterir

grep -B 4 /var/log/messages

-A Aefore anlamına gelir ve sonraki 2 satırlarla birlikte çıktıyı gösterir

grep -A 2 /var/log/messages

-C Before&After anlamına gelir ve önceki ve sonraki satırlarla birlikte çıktıyı gösterir

grep -C 2 /var/log/messages

Sıkıştırılmış dosyalar içersinde grep komutu çalışmaktadır örnek olarak

zgrep –i error /var/log/syslog.2.gz

Eğitim içersinde grep komutunu oldukça kısa işledik, Sistem Yönetimi konusunda uzmanlaşmak isteyen arkadaşlara tavsiyem bu konuda internette kısa bir arama yapmaları. Grep Linux kullanacak kişiler için çok önemlidir, bildiğiniz gibi Linux metin tabanlı bir işletim sistemi ve metin tabanlı işlemler yaparken grep gibi bir araç sizin için işleri inanılmaz kolaylaştıracaktır.

sed Stream Edit - Akış değiştir

Sed komutu, değiştirilen dosyayı standart çıktıya göndererek doğrudan dosyaların içeriğini değiştirir.

iki şekilde kullanımı olabilir:

sed [seçenekler] -f komut dosyası [giriş-dosyası]
sed [seçenekler] script-text [input-file]

Her iki durumda da, giriş-dosyası, değiştirmek istediğiniz dosyanın adıdır. Değişiklikler kısaca gösterildiği gibi, bir şekilde kaydetmedikçe sadece ekrana (stdout) yansır.

Önceki örnekten dosyadan devam edecek olursak /tmp/sirasiz.txt , bu durumda çıktıyı necati ismi yerine Fecati ismi ile değiştirirsiniz. Dosya kaydedilmez, -i parametresi ile çalıştırırsanız dosya içersinde değişiklik olur.

!! Çok önemli, -i parametresinin geri dönüşü yoktur, -i kullanımı öncesi mutlaka iyi kontrol yapmanızı öneririm, yada daha doğru bir yöntem çıktı ile yani bir doya oluşturmaktır.

sed 's/necati/Fecati/g' sirasiz.txt

Sed komutu sıklıkla kullandığım bir komuttur ve genellikle yazdığım scriptler içersinde faydalanırım. Çok güçlü bir komuttur ve TB büyüklüğünde dosyalarda bile inanılmaz hızlı sonuç almanızı sağlar. Özellikle script kullanımı için ve Metin dosyalarının güncellenmesi için değişik varyasyonlarını nasıl kullanabileceğinizi kontrol etmenizi öneririm.

8. Dosya işlemleri için komutlar

(cp, mv, mkdir, rm, rmdir, ln)

cp copy - kopyala işlemi

Linux altında kopyalama işlemi için cp komutu kullanılır. Özellikle dosyaları kopyalarken hangi hak ve yetkiler ile kopyalayacağınız, bunları korumak isteyip istememeniz çok önemlidir. Ben kopyalama diye herzaman hak ve yetkiler ile kopyalamayı anladığım için -rp parametresini sıklıkla kullanırım.

Kullanım şekli:
cp (parametreler) kaynak hedef

kullanım örnekleri:

Basit bir kopyalama

cp /tmp/sirasiz.txt /tmp/kopyala1.txt

a klasörünü b klasörüne kopyalayacaksak, önce klasör a oluşturulup içine abc.txt dosyası oluşturuluyor. Sonrasında dosya b klasörüne dosyalar ile birlikte kopyalanıyor.

mkdir -p /tmp/a
touch /tmp/abc.txt
cp -r /tmp/a /tmp/b

mv move - taşı veya rename - isim değiştir

Belirtilen klasör ve dosyanın adını değiştirmeye veya taşımaya yarar. Tahmin edemeyeceğiniz kadar güçlü ve problemli bir komut olabilir. MV işlemi sırasında permissionlar ve dosyaların sahiplikleri ortam parametreleri environment ile tanımlı parametrelere göre değişebilmektedir.

kullanımı: mv kaynak hedef

veya

mv eskiAd yeniAd

Önce bir dosya yaratalım tasibeni

touch /tmp/tasibeni

Şimdi de dosyayı taşıyalım

mv /tmp/tasibeni /tmp/tasinandosya

aynı klasör içinde dosyanin ismi tasibeniden tasinandosya şeklinde yeniden adlandırılmış oldu. Hedef klasör olarak farklı klasör ve yol verdiğinizde dosya taşınmış olacaktır.

mkdir make directory - klasör yap

Belirtilen dizin içinde klasör yaratmak için kullanılır, klasörü yaratırken üst klasörlerin olduğu varsayılır, üst klasörlerle beraber tek komutta birçok altklasör yaratmak için -p flag’i ile kullanılmalıdır

Tek klasör yaratmak için

mkdir /tmp/ilkklasor

tek seferde birçok altklasor yaratmak icin

mkdir -p /tmp/cokluklasor1/cokluklasor2/alt1/alt2/alt3
tree /tmp

burada bir seferde tüm klasörler yaratılmıştır, en sonda bulunan alt3 klasoru olana kadar diğer klasörler de yaratılmıştır. Tree komutu ile dizin yapısını görebiliyoruz.

rm remove - sil

dosya silmek için kullanılır, dosyalar geri dönüşümü olmaksızın silinirler. ayrıca klasörelerin içi boş değilse klasör silmek için de kullanılır.

kullanımı için klasörde olmanız gerekir veya relative path vererek bunu yapabilirsiniz.

Önce yarattığımız alt dizine dosya1.silbeni ve dosya2.silbeni isimli iki dosya yaratalım ve oluşturma tarihi olarak 1 ocak 2020 saat 19:00 verelim.

touch -t 202001011900 /tmp/cokluklasor1/cokluklasor2/alt1/alt2/alt3/dosya1.silbeni
touch -t 202001011900 /tmp/cokluklasor1/cokluklasor2/alt1/alt2/alt3/dosya2.silbeni

cd /tmp/cokluklasor1/cokluklasor2/alt1/alt2/alt3/
rm dosya1.silbeni

veya klasöre gitmeden reletive path vererek bu silme işlemini yapabilirsiniz.

cd
rm /tmp/cokluklasor1/cokluklasor2/alt1/alt2/alt3/dosya2.silbeni

rm en çok komutunda kullanılan parametreler


rm -f   zorla sil komutudur, dosyayı silme yetkiniz var ise uyarı flag'i açık olsa bile "-i" uyarı vermeden siler
rm -i   silme işlemi yapmadan önce uyarı verir, bazı işletim sistemlerinde (Centos) default alias olarak tanımlı geldiği için her silme işleminde uyarı alabilirsiniz
rm -rf  zorla ve uyarı vermeden tüm alt klasörler ile birlikte sil komutu. En güçlü silme komutudur

rmdir remove directory - klasör sil

Belirtilen klasörü silme komutudur. Çok daha az kullanılan bir komuttur, çünkü klasör boş değilse klasörü silmez. kullanımı oldukça basittir

rmdir /tmp/ilkklasor

klasör boş değil ise ve tüm alt klasörlerle birlikte silmek istiyorsanız, aşağıdaki rm komutunu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz. Burada -r (veya -R, Root-Kök ile birlikte demektir) parametresi tüm alt klasörleri silmesini ister, f parametresi ise her simle öncesi soru sormaması içindir.

rmdir /tmp/cokluklasor1

alt klasörleri olduğu için rmdir komutu ile cokluklasor1 dizinini silemezssiniz. rm -rf komutunu kullanmanız gerekir

rm -rf /tmp/cokluklasor1

ln link - bağlantı, kısayol

Linux, makinenizdeki başka bir dosya veya klasöre işaret eden bağlantılar(link) veya sembolik bağlantılar(symbolic link) oluşturmanıza olanak tanır. Bu bağlantıyı kurmak için ln komutunu kullanmanız gerekir. Bu yöntemin dışında, sembolik bağlantılar oluşturabilen bazı grafik dosya yöneticileri de vardır.

Sembolik bağlantılar temelde gelişmiş kısayollardır. Oluşturduğunuz sembolik bir bağ, yalnızca bir bağlantı olsa bile, işaret ettiği orijinal dosya veya klasörle aynı görünecektir. Windows üzerinde bir programa kısayol oluşturmanız ile aynı şeydir.

Örneğin, Mysql programı için varsayılan klasör /var/lib/mysql klasörüdür, fakat siz bu klasörde işlem yapmak istemiyorsunuzdur. Verilerinizi /srv/data01/mysql klasörü altında tutmak istiyorsunuz. İki seçeneğiniz var, mysql varsayılan ayarlarından /etc/mysql/mysql.conf içersinde data dizini olarak yeni klasörü tanımlayabilirsiniz. Yada verilerinizi /srv/data01/mysql altına kopyalar ve /var/lib/mysql dizini altına bir sembolik link yaratırsınız.

örnek kurulum debian içinse,

"Senaryomuzda SSD bir diskiniz var ve mysql datalarınızı onun üzerinde çalıştırmak istiyorsunuz"  
"1. disk bağlayacağımız klasörü oluşturuyoruz"  
mkdir /srv/data01  
  
"2. Bağlı bulunan SSD disk /dev/sdc olduğunu varsayıyoruz"  
mkfs.ext4 /dev/sdc  
  
"3. yeni disk fstab içersinde tanımlanıyor"  
echo "/dev/sdc  /srv/data01 ext4 defaults,discard 0 0"  
  
"4. yeni disk mount ediliyor"  
mount /dev/sdc  
  
"5. mysql kapatılıp veriler yeni disk üzerinde kopyalanır"  
systemctl stop mysql/mariadb  
cp -rp /var/lib/mysql /srv/data01/  
  
"6. eski mysql klasörü yedeklenir ve eski lokasyona sembolik link yaratılır"  
mv /var/lib/mysql /var/lib/mysql-old  
ln -s  /srv/data01/mysql /var/lib/mysql  
  
"7. yeni klasördeki mysql çalıştırılır"  
systemctl start mysql veya systemctl start mariadb

Dosyalara ve dizinlere bağlantılar oluşturabilir ve farklı bölümlerde ve orijinalinden farklı bir inode numarasıyla bağlantılar (kısayollar) oluşturabilirsiniz.

Gerçek kopya silinirse, bağlantı çalışmayacaktır.

“sembolik bağlantılara” ek olarak, bunun yerine bir “kalıcı bağlantı”(Hard Link) oluşturabilirsiniz. HardLink dosya sistemindeki bir inode işaret eder, SoftLink ise alias tanımı gibidir, ben ABCDE yazdığımda beni /ab/cd/e ye götür demek gibidir. Sabit bağlantılar yalnızca dosyalar içindir; farklı bir inode numarasına sahip farklı bir disk bölümündeki bir dosyaya bağlanamazsınız.

Gerçek kopya silinirse, bağlantı çalışacaktır çünkü gerçek kopyanın erişmekte olduğu temel verilere erişmektedir.

Hangisini kullanacağınızdan emin değilseniz, genellikle “yumuşak bağlantılar” olarak da bilinen standart sembolik bağlantıları kullanmalısınız.

Hard link yaratmak için -s parametresini kullanmayız, böylece hard link oluşur.

Sonraki Bölüm - Dosya dizin bulma ve erişim yönetimi

Linux101 - Başlangıç